Vấn đề hỏi cung bị can là người chưa thành niên được diễn ra như nào là vấn đề được nhiều người quan tâm. Bởi xã hội ngày càng hướng đến nâng cao nhân quyền đặc biệt là đối tượng trẻ em đối tượng yếu thế trong xã hội. Để hiểu rõ vấn đề hỏi cung bị can là người chưa thành niên tiến hành ra sao? Có những điểm khác biệt gì? Hãy tham khảo bài tư vấn dưới đây của Luật Sư X nhé.
Căn cứ pháp lý
Bộ Luật Tố tụng Hình sự 2015
Bộ Luật Dân sự 2015
Thông tư liên tịch 06/2018/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH
Nội dung tư vấn
Hỏi cũng bị can là người chưa thành niên như thế nào?
Bị can là gì?
Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự. Như vậy, một người khi có quyết định khởi tố hình sự thì sẽ trở thành bị can.
Bị can cũng có những quyền và nghĩa vụ nhất định. Bị can là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân.
Trong quá trình tiến hành điều tra vụ án, các bị can bị khỏi tố xẽ được tiến hành lấy lời khai. Việc lấy lời khia bị can cũng có sự điều chỉnh để phù hợp với từng đối tượng. Cụ thể hỏi cung bị can là người chưa thành niên thì cần có những trình tự, quy định khác cho nhóm đối tượng này. Vì tính chất đặc biệt của đối tượng.
Trong bộ luật TTHS năm 2015 tại điều 60:
Điều 60. Bị can
1. Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự. Quyền và nghĩa vụ của bị can là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật này.
2. Bị can có quyền:
a) Được biết lý do mình bị khởi tố;
b) Được thông báo, giải thích về quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều này;
c) Nhận quyết định khởi tố bị can; quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; bản kết luận điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án; bản cáo trạng, quyết định truy tố và các quyết định tố tụng khác theo quy định của Bộ luật này;
d) Trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội;
đ) Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;
e) Trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;
g) Đề nghị giám định, định giá tài sản; đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật;
h) Tự bào chữa, nhờ người bào chữa;
i) Đọc, ghi chép bản sao tài liệu hoặc tài liệu được số hóa liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội hoặc bản sao tài liệu khác liên quan đến việc bào chữa kể từ khi kết thúc điều tra khi có yêu cầu;
k) Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
3. Bị can có nghĩa vụ:
a) Có mặt theo giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị áp giải, nếu bỏ trốn thì bị truy nã;
b) Chấp hành quyết định, yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
….
Hỏi cung bị can là gì?
Hỏi cung bị can là một hoạt động điều tra thu thập chứng cứ từ lời khai của bị can. Hoạt động hỏi cung bị can diễn ra sau khi khởi tố bị can. Hỏi cung bị ca do cơ quan điều tra tiến hành. Cụ thể là: Điều tra viên, Cán bộ điều tra, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.
Hỏi cung bị can diễn ra ở tại nơi tiến hành điều tra hoặc tại nơi ở của người đó.
- Tại trụ sở Điều tra, cơ sở giam giữ: phải được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh
- Tại địa điểm khác: được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh theo yêu cầu của bị can hoặc của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Trước khi tiến hành hỏi cung lần đầu, Điều tra viên phải giải thích cho bị can biết rõ quyền và nghĩa vụ của bị can và phải được thể hiện rõ trong biên bản hỏi cung. Đặc biệt việc hỏi cung bị can không được tiến hành vào ban đêm. Nếu có nhiều bị cân trong cùng một vụ án thì phải tiến hành hỏi cung riêng biệt, tránh để các bị can tiếp xúc với nhau.
Hỏi cung bị can được quy định chi tiết tại Điều Hỏi cung bị can của BL TTHS năm 2015. Và việc hỏi cung bị can là người chưa thành niên, người dưới 18 tuổi cũng được quy định trong bộ luật này.
Điều 183. Hỏi cung bị can
1. Việc hỏi cung bị can do Điều tra viên tiến hành ngay sau khi có quyết định khởi tố bị can. Có thể hỏi cung bị can tại nơi tiến hành điều tra hoặc tại nơi ở của người đó. Trước khi hỏi cung bị can, Điều tra viên phải thông báo cho Kiểm sát viên và người bào chữa thời gian, địa điểm hỏi cung. Khi xét thấy cần thiết, Kiểm sát viên tham gia việc hỏi cung bị can.
2. Trước khi tiến hành hỏi cung lần đầu, Điều tra viên phải giải thích cho bị can biết rõ quyền và nghĩa vụ theo quy định tại Điều 60 của Bộ luật này. Việc này phải ghi vào biên bản.
Trường hợp vụ án có nhiều bị can thì hỏi riêng từng người và không để họ tiếp xúc với nhau. Có thể cho bị can viết bản tự khai của mình.
3. Không hỏi cung bị can vào ban đêm, trừ trường hợp không thể trì hoãn được nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản.
4. Kiểm sát viên hỏi cung bị can trong trường hợp bị can kêu oan, khiếu nại hoạt động điều tra hoặc có căn cứ xác định việc điều tra vi phạm pháp luật hoặc trong trường hợp khác khi xét thấy cần thiết. Việc Kiểm sát viên hỏi cung bị can được tiến hành theo quy định tại Điều này.
5. Điều tra viên, Cán bộ điều tra, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên bức cung, dùng nhục hình đối với bị can thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật hình sự.
6. Việc hỏi cung bị can tại cơ sở giam giữ hoặc tại trụ sở Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh.
7. Việc hỏi cung bị can tại địa điểm khác được ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh theo yêu cầu của bị can hoặc của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Thế nào là người chưa thành niên?
Căn cứ theo Điều 21 BLDS năm 2015, quy định cụ thể, rõ ràng người chưa thành niên là người chưa đủ 18 tuổi. Quy định của điều luật này đưa ra con số 18 tuổi là ranh giới giữa những người thành niên và người chưa thành niên là phù hợp. Sự phù hợp với quy định chung của Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên. Cũng như phù hợp với truyền thống pháp luật của Việt Nam.
Người chưa thành niên là người chưa đủ 18 tuổi. Người ở độ tuổi này thường chưa có sự hoàn thiện một các toàn diện về thể chất, tinh thần cũng như khả năng nhận thức theo quy định của pháp luật.
Tiến hành hỏi cũng bị can là người chưa thành niên
Bị can là người chưa thành niên là những người chưa đủ 18 tuổi bị khởi tố hình sự. Việc đặt ra điểm khác biệt trong trình tự hỏi cung bị can đối với các đối tượng này là phù hợp và cần thiết. Nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của trẻ em một cách toàn diện nhất.
Căn cứ vào Điều 14 thông tư liên tịch 06/2018/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH hỏi cung bị can là người chưa thành niên sẽ được tiến hành như sau:
Địa điểm hỏi cung bị can là người chưa thành niên
- Thực hiện tại nơi học tập, lao động và sinh hoạt của người đó hoặc nơi tiến hành điều tra.
- Có thể thực hiện tại nơi cư trú của người đó.
- Việc hỏi cung tại nơi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử thì phải sắp xếp, bố trí phòng lấy lời khai, hỏi cung bảo đảm thân thiện, phù hợp với tâm lý người dưới 18 tuổi.
- Đối với nạn nhân bị xâm hại tình dục, bị bạo hành hoặc bị mua bán thì phải ưu tiên địa điểm lấy lời khai tại nơi cư trú của người đó. Nếu không có nơi cư trú thì phải tiến hành tại cơ sở chăm sóc trẻ em theo quy định của pháp luật.
Trình tự, thủ tục hỏi cung: Bảo đảm sự tham gia của người đại diện, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi
Quy định về thời gian hỏi cung:
- Thời gian lấy lời khai người dưới 18 tuổi không quá hai lần trong 01 ngày và mỗi lần không quá 02 giờ, trừ trường hợp vụ án phức tạp,…
- Lấy lời khai của họ phải được tiến hành ngay sau khi tiếp nhận nguồn tin về tội phạm đối với người bị hại dưới 18 tuổi bị xâm hại tình dục, bị bạo hành hoặc bị mua bán.
- Không hỏi cung vào ban đêm trừ một số trường hợp.
Thái độ cán bộ hỏi cung:
- Thân thiện, nhẹ nhàng
- Sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, phù hợp với độ tuổi, giới tính, khả năng nhận thức của họ
- Xem xét áp dụng các biện pháp phù hợp nhằm giảm đến mức thấp nhất thời gian, số lượng lần lấy lời khai, hỏi cung
- Phải tạm dừng ngay việc lấy lời khai, hỏi cung khi người dưới 18 tuổi có biểu hiện mệt mỏi, ảnh hưởng đến khả năng khai báo chính xác, đầy đủ.
Những lưu ý khi hỏi cung bị can là người chưa thành niên
Việc hỏi cung bị can là người chưa thành niên khi thực hiện cần lưu ý những vấn đề sau:
Nghiêm chỉnh tuân thủ pháp luật để đảm bảo quyền và lợi ích của người chưa thành niên.
Hoạt động điều tra là hoạt động cần thể hiện sự nghiêm túc, đôi khi phải nghiêm nghị cứng rắn, phải kết hợp những biện pháp nghiệp vụ cần thiết để hỏi cung có hiệu quả nhất. Tuy nhiên với đối tượng là bị can chưa thành niên thì thái độ của người hỏi cung cần phải thân thiện, nhẹ nhàng, tránh tạo cảm giác sợ hãi gây kích động đến tâm lý các em.
Trong quá trình hỏi cung, Điều tra viên, Kiểm sát viên yêu cầu không được hỏi và phải dừng ngay việc hỏi trong trường hợp câu hỏi của người đại diện, người bào chữa có tính chất gợi ý, định hướng hoặc có tính chất khẳng định, phủ định liên quan đến vụ án.
Trường hợp phát hiện người đại diện, người bào chữa có dấu hiệu thông cung, mớm cung phải lập tức yêu cầu họ dừng ngay việc hỏi và lập biên bản, báo cáo người có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật.
Câu hỏi thường gặp
Người dưới 18 tuổi giết người sẽ bị truy cứ trách nhiệm hình sự nếu thuộc độ tuổi từ đủ 14 tuổi trở lên đến chưa đủ 18 tuổi.
Trong Bộ Luật hình sự 2015 quy định “Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự” tại Điều 90.
Tùy thuộc vào mức độ, hành vi phạm tội mà hình phạt sẽ khác nhau. Tuy nhiên mức tù có thời hạn tối đa cho người dưới 18 tuổi phạm tội đó là 18 năm tù.
Căn cứ theo quy định của BLHS năm 2015 thì từ đủ 14 tuổi trở lên mới phải chịu tránh nhiệm hình sự về tội giết người.
Như vậy 13 tuổi mà có hành vi giết người thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự, không phải đi tù.
Tuy nhiên gia đình của người có hành vi giết người sẽ phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường cho nạn nhân.
Căn cứ theo quy định của BLTTHS năm 2015 thì hỏi cung không được tiến hành vào ban đêm. Tuy nhiên luật cũng đã quy định trường hợp ngoại lệ được hỏi cung bị can vào ban đêm đó là: trừ trường hợp không thể trì hoãn được. Nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn về vấn đề hỏi cung bị can là người chưa thành niên. Mọi thắc mắc xin liên hệ 0833.102.102
