Đóng bảo hiểm xã hội không đóng bảo hiểm y tế có được không?

Bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế mang đến rất nhiều lợi ích cho cá nhân người lao động và người sử dụng lao động. Đặc biệt khi không may xảy ra tai nạn, ốm đau, bệnh tật ngoài ý muốn thì BHXH và BHYT sẽ mang lại nhiều lợi ích, quyền lợi cho người sử dụng. Mỗi cá nhân người lao động và người sử dụng lao động nên tham gia BHXH và BHYT để bảo vệ quyền lợi cũng như chăm lo sức khỏe cho mình. Trong trường hợp muốn đóng bảo hiểm xã hội không muốn đóng bảo hiểm y tế có được không? Đối tượng bắt buộc tham tham gia BHYT, BHXH là những ai? 

Căn cứ pháp lý

• Luật bảo hiểm y tế 2008
• Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi 2014
• Luật bảo hiểm xã hội 2014
• Nghị định 143/2018/NĐ-CP
• Nghị định 146/2018/NĐ-CP

Đóng bảo hiểm xã hội không đóng bảo hiểm y tế có được không?

BHYT và BHXH là hai loại bảo hiểm khác nhau nằm trong chính sách an sinh xã hội mà nhà nước quy định. Căn cứ theo các quy định của pháp luật:

Đối tượng bắt buộc phải tham gia bảo hiểm xã hội

Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và Nghị định 143/2018/NĐ-CP thì đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc bao gồm người lao động (NLĐ; gồm NLĐ là công dân Việt Nam và NLĐ là người nước ngoài) và người sử dụng lao động (NSDLĐ), cụ thể như sau:

Đối tượng người lao động phải tham gia BHXH bắt buộc

– NLĐ là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm:

Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;

• Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng;
• Cán bộ, công chức, viên chức;
• Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu;
• Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;
• Hạ sĩ quan, chiến sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí;
• Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;
• Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương;
• Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn.

– NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc khi có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp và có hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 01 năm trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam.

Lưu ý: Nếu NLĐ là người nước ngoài thuộc một trong các trường hợp sau đây thì không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc:

• NLĐ nước ngoài di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp là nhà quản lý, giám đốc điều hành, chuyên gia và lao động kỹ thuật của một doanh nghiệp nước ngoài đã thành lập hiện diện thương mại trên lãnh thổ Việt Nam, di chuyển tạm thời trong nội bộ doanh nghiệp sang hiện diện thương mại trên lãnh thổ Việt Nam và đã được doanh nghiệp nước ngoài tuyển dụng trước đó ít nhất 12 tháng.
• NLĐ đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 1 Điều 187 của Bộ luật Lao động 2019

Đối tượng người sử dụng lao động phải tham gia BHXH bắt buộc

Đối tượng sử dụng lao động là công dân Việt Nam tham gia BHXH bắt buộc bao gồm các đối tượng sau đây có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động:

• Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân.
• Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác.
• Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.
• Doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân.
• Đối với trường hợp sử dụng NLĐ là người nước ngoài. Người sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm các đối tượng sau đây có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động:
• Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác.
• Cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam.
• Doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân được phép hoạt động kinh doanh theo quy định của pháp luật.

Đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm y tế

Theo pháp luật Việt Nam hiện nay, bảo hiểm y tế chỉ bắt buộc với một số nhóm đối tượng nhất định, được điều chỉnh và đảm bảo thực hiện bởi Luật bảo hiểm y tế cùng các văn bản có giá trị pháp lý khác liên quan, cụ thể:

Đối tượng bắt buộc phải tham gia BHYT được quy định tại Luật bảo hiểm y tế năm 2008; Luật bảo hiểm y tế sửa đổi, bổ sung 2014 và Nghị định số 146/2018/NĐ-CP bao gồm những trường hợp dưới đây:

Nhóm do người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) đóng

• Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên.
• Người quản lý doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập và người quản lý điều hành hợp tác xã hưởng tiền lương.
• Cán bộ, công chức, viên chức.
• Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn theo quy định của pháp luật.

Nhóm do cơ quan bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng

• Người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hàng tháng.
• Người đang hưởng trợ cấp BHXH hằng tháng do bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; công nhân cao su đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định của Chính phủ.
• NLĐ nghỉ việc hưởng trợ cấp ốm đau do mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành.
• Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp BHXH hàng tháng.
• NLĐ trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.
• Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Nhóm do ngân sách Nhà nước đóng

• Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp hàng tháng từ ngân sách nhà nước.
• Người đã thôi hưởng trợ cấp mất sức lao động đang hưởng trợ cấp hàng tháng từ ngân sách Nhà nước.
• Người có công với cách mạng.
• Cựu chiến binh tham gia kháng chiến từ ngày 30/4/1975 trở về trước.
• Người tham gia kháng chiến và bảo vệ Tổ quốc, gồm người tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã được hưởng trợ cấp, cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước…
• Đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp đương nhiệm.
• Trẻ em dưới 6 tuổi.
• Người thuộc diện hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội hàng tháng.
• Người thuộc hộ gia đình nghèo, người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn…
• Người nước ngoài đang học tập tại Việt Nam được cấp học bổng từ ngân sách của Nhà nước Việt Nam.
• Người từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hàng tháng…

Nhóm do người sử dụng lao động đóng

• Thân nhân của công nhân, viên chức quốc phòng đang phục vụ trong Quân đội.
• Thân nhân của công nhân công an đang phục vụ trong Công an nhân dân.
• Thân nhân của người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu.
• Nhóm tham gia BHYT theo hộ gia đình
• Người có tên trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.
• Các đối tượng sau đây được tham gia BHYT theo hình thức hộ gia đình là chức sắc, chức việc, nhà tu hành, người sinh sống trong cơ sở bảo trợ xã hội…

Ngoài ra, còn nhóm đối tượng là học viên đào tạo sĩ quan dự bị từ 03 tháng trở lên chưa tham gia BHXH, BHYT, trong thời gian đào tạo được cơ sở đào tạo đóng BHYT theo quy định (theo Khoản 5 Điều 7 Nghị định 79/2020/NĐ-CP).

Trong các nhóm đối tượng phải đóng bảo hiểm xã hội có những đối tượng được nhà nước đóng bảo hiểm y tế toàn bộ và có những đối tượng được nhà nước hỗ trợ 1 phần chi phí đóng bảo hiểm.

Ngoài các đối tượng trên, các đối tượng không bắt buộc tham gia bảo hiểm y tế theo luật BHYT thì thuộc nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện.Trước đây Luật Bảo hiểm y tế 2008 quy định 05 đối tượng chưa tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc sẽ được tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện bao gồm:

• Học sinh, sinh viên.
• Người thuộc hộ gia đình làm nông, lâm, ngư và diêm nghiệp.
• Thân nhân mà người lao động có trách nhiệm nuôi dưỡng và sống trong cùng hộ gia đình.
• Xã viên hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể.
• Một số đối tượng khác.

Hiện nay, căn cứ vào Nghị định 146/2018/NĐ-CP được ban hành 17/10/2018 chính thức có hiệu lực từ 01/12/2018 những đối tượng không thuộc diện tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc mới được tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện. Theo đó, loại trừ đi nhiều dối tượng tham gia BHYT tự nguyện trong đó lợi trừ cả đối tượng học sinh sinh viên.  Các đối tượng tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện đã thu hẹp hơn trước thay vào đó chuyển sang đối tượng bắt buộc tham gia.

Theo các quy định nêu trên, việc tham gia bảo hiểm y tế và bảo hiểm xã hội sẽ là không bắt buộc đối với những người thuộc nhóm không thuộc đối tượng bắt buộc tham gia BHYT, BHXH. Như vậy, tùy theo từng trường hợp, người dân có thể đóng bảo hiểm xã hội mà không cần đóng bảo hiểm y tế.

Liên hệ

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Sư X liên quan đến “Đóng bảo hiểm xã hội không đóng bảo hiểm y tế có được không?”. Quý khách hàng có nhu cầu tìm hiểu về cách nộp hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hồ sơ vay vốn ngân hàng cho doanh nghiệp, trích lục khai tử online, các thủ tục thành lập công ty, đăng ký bảo hộ thương hiệu độc quyền hoặc muốn sử dụng dịch vụ tạm ngừng kinh doanh;…quý khách hàng vui lòng liên hệ đến hotline 0833.102.102 để được nhận tư vấn.

Mời bạn xem thêm

• Đối tượng có thể được bảo hiểm khi gặp rủi ro hàng hải?
• Gia hạn bảo hiểm y tế thất nghiệp mới năm 2022
• Ngừng đóng bảo hiểm xã hội có được hưởng bảo hiểm y tế không?
• Những kinh nghiệm mua lại nhà ở xã hội cần lưu ý?

Câu hỏi thường gặp