Cha mẹ có nghĩa vụ trả nợ cho con không?

Có thể thấy, theo mô hình gia đình ở Việt Nam hiện nay khi bố mẹ việc con cái sau 18 tuổi ở chung với bố mẹ là điều rất phổ biến tại nước ta. Còn ở một số nước như Mỹ thì khi con 18 tuổi thì người con sẽ phải tự lập với cuộc sống mình và thường sẽ không được bố mẹ chu cấp. Chính vì vậy, ở Việt Nam từ xưa đến nay, luôn có một vấn đề nhức nhối đó là Bố mẹ có nghĩa vụ trả nợ cho con khi con sống chung không? Cụ thể như thế nào hãy cùng Luật sư X tìm hiểu nhé!

Cơ sở pháp lý

Bộ luật dân sự 2015

Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014

Nội dung tư vấn

Cha mẹ có nghĩa vụ trả nợ cho con không?

Cha mẹ là người đã sinh ra và nuôi dưỡng người con của mình khôn lớn. Vậy quyền và nghĩa vụ của cha mẹ là gì? Cha mẹ có nghĩa vụ Trả nợ thay cho con không?

Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ

Can cứ theo Điều 69 Luật hôn nhân và gia đình thì cha mẹ có quyền và nghĩa vụ sâu:

• Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.
• Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên; con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự; hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
• Giám hộ; hoặc đại diện theo quy định của Bộ luật dân sự cho con chưa thành niên; con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự.
• Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới; hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên; con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự; hoặc không có khả năng lao động; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.

Theo đó, đối với con cái chưa thành niên; tức là con chưa đủ 18 tuổi; thì cha mẹ sẽ có nghĩa vụ về trông nom, chăm sóc, giáo dục, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho con.

Còn về vấn đề tài sản; những người con khi chưa đủ 18 tuổi; thì tài sản mà đang sở hữu hầu hết thuộc về công sức tạo dựng và lao động của cha mẹ. Do đó con cái sẽ không có quyền định đoạt mà chỉ có quyền sử dụng khi được cha mẹ cho phép. Theo quy định của pháp luật dân sự thì tài sản của ai, người đó sẽ được định đoạt đồng thời là chịu trách nhiệm với nghĩa vụ tài chính phát sinh.

Như vậy, trong phần trình bày phía trên cha mẹ không có nghĩa vụ phải trả nợ cho con. Song, vẫn có trường hợp ngoại lệ sau:

Trường hợp cha mẹ phải trả nợ cho con

Theo quy định pháp luật thì có 03 trường hợp mà chủ nợ có quyền yêu cầu cha mẹ của người nợ mình trả nợ thay và cha mẹ người này phải thực hiện nghĩa vụ.

Nếu đó là, nợ phát sinh từ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

• Trường hợp 1: Con chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ

Theo Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015 cha mẹ có nghĩa vụ Trả nợ thay cho con; đối với cá nhân là người chưa thành niên gây thiệt hại thì việc xác định năng lực bồi thường theo hai khả năng sau:

– Trong trường hợp con chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại: về nguyên tắc thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại do con gây ra bằng tài sản của mình. Nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường thì lấy tài sản riêng của con (nếu có) để bồi thường phần còn thiếu. Nếu người không có tài sản riêng thì cha, mẹ của người gây thiệt hại phải tiếp tục thực hiện việc bồi thường khi có tài sản.

– Con từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại: cha, mẹ phải bồi thường bằng tài sản của mình với phần còn thiếu, sau khi người con đã bồi thường bằng tài sản của mình nhưng không đủ. Nếu người gây thiệt hại đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi thì người gây thiệt hại phải bồi thường tài sản của mình. Nếu tài sản không đủ để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu.

Còn đối với quy định của pháp luật lao động; người từ đủ mươi lăm tuổi tới chưa đủ mười tám tuổi có thể tham gia quan hệ lao động trong một số lĩnh vực; cho nên lứa tuổi này có thể tạo ra thu nhập cho bản thân. Do đó, phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu có tài sản.

Pháp luật hiện hành chưa có quy định về phương thức lấy tài sản của cha mẹ đã ly hôn để bồi thường thay cho con chưa thành niên. Tuy nhiên theo nguyên tắc bình đẳng, tự do thỏa thuận; thì phần tài sản mà cha ,mẹ phải bồi thường thay cho người chưa thành niên; sẽ được phân chia theo sự thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì phần bồi thường sẽ được lấy theo tỷ lệ bằng nhau; có tính đến khả năng kinh tế của mỗi người.

Nếu đó là, nợ tiền do thực hiện các giao dịch

Trường hợp 2: Cha mẹ bảo lãnh cho con khi con xác lập, thực hiện giao dịch mà pháp luật quy định được tự mình thực hiện

Các giao dịch con được tự mình xác lập, thực hiện; thì được quy định tại Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015; theo đó giao dịch dân sự được tự mình thực hiện phụ thuộc vào độ tuổi, cụ thể như sau:

– Con từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi: Được tự mình thực hiện giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi;

– Con từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi: tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.

– Người từ đủ 18 tuổi trở lên là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; trừ trường hợp bị mất, hạn chế năng lực hành vi dân sự; có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Khi đó, người này có thể tự mình thực hiện các giao dịch; và tự chịu trách nhiệm khi thực hiện giao dịch đó.

Về nguyên tắc, khi người con thực hiện các giao dịch này (giao dịch được tự mình thực hiện); thì quyền và nghĩa vụ phát sinh giữa các bên trong hợp đồng không liên quan đến cha mẹ của các bên; trừ trường hợp cha mẹ của người trong giao dịch này bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ thay khi con họ không thực hiện được.

Trường hợp 3: Cha mẹ được hưởng thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do con để lại

Cha mẹ có nghĩa vụ trả nợ thay cho con được quy định Tại Điều 615; quy định về thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại, như sau:

• Những người hưởng thừa kế; có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại; trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
• Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại; được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.
• Trường hợp di sản đã được chia; thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng; nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận; trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
• Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc; thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.

Chính vì vậy, khi người con để lại di sản và cha mẹ được hưởng thừa kế; thì phải thực hiện nghĩa vụ tài sản của con: trả các khoản nợ…; trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Trường hợp cha mẹ không có nghĩa vụ trả nợ cho con

Đối với trường hợp con mình trên 18 tuổi (đã lập gia đình);theo đó cha mẹ không có trách nhiệm phải trả nợ thay bằng tài sản của mình.

Tuy nhiên, trong trường hợp hoa lợi, lợi tức từ tài sản riêng mà người chồng sử dụng để trả nợ là nguồn sống duy nhất của gia đình thì việc định đoạt tài sản này phải có sự đồng ý của người vợ.

Để biết thêm thông tin chi tiết, tham khảo thêm dịch vụ tư vấn của Luật sư X hãy liên hệ 0833102102

Câu hỏi thường gặp