Những biện pháp phi hình phạt áp dụng người dưới 18 tuổi

Biện pháp phi hình phạt áp dụng người dưới 18 tuổi là biện pháp khá mới được quy định trong luật; nên trong quá trình triển khai thực hiện cần có những hướng dẫn cụ thể; để đảm bảo áp dụng việc truy cứu trách nhiệm hình sự và áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi một cách hiệu quả;từ đó góp phần làm giảm số vụ việc người dưới 18 tuổi phạm tội; nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật của người phạm tội; nguy cơ tái phạm thấp… Vậy những biện pháp này là gì? Dưới đây là nội dung về vấn đề trên của luật sư X!

Căn cứ pháp lý:

Biện pháp phi hình phạt khiển trách

Khiển trách là gì?

Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất cho họ; và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục; giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm; phát triển lành mạnh; trở thành công dân có ích cho xã hội. Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định việc truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết; và phải căn cứ vào những đặc điểm về nhân thân của họ; tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội; và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

Theo đó; trường hợp áp dụng biện pháp khiển trách đối với người dưới 18 tuổi phạm tội; thì Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có quyền quyết định áp dụng biện pháp khiển trách:

Khi người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 93 Bộ luật Hình sự năm 2015; nhằm mục đích để người dưới 18 tuổi phạm tội sửa chữa sai lầm; giúp đỡ họ phát triển lành mạnh; trở thành công dân có ích cho xã hội. Tuy nhiên; không phải tất cả người dưới 18 tuổi phạm tội đều được áp dụng biện pháp khiển trách, mà họ chỉ được áp dụng biện pháp khiển trách; khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện quy định tại Điều 93 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Điều kiện khiển trách là gì?

Căn cứ theo Điều 93 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về các điều kiện như sau; thì mới có thể được xem xét áp dùng hình phạt khiển trách:

– Khiển trách được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội trong những trường hợp sau đây nhằm giúp họ nhận thức rõ hành vi phạm tội và hậu quả gây ra đối với cộng đồng, xã hội và nghĩa vụ của họ:

a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi lần đầu phạm tội ít nghiêm trọng;

b) Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

– Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án quyết định áp dụng biện pháp khiển trách. Việc khiển trách đối với người dưới 18 tuổi phạm tội; phải có sự chứng kiến của cha mẹ hoặc người đại diện hợp pháp của người dưới 18 tuổi.

– Người bị khiển trách phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:

a) Tuân thủ pháp luật, nội quy, quy chế của nơi cư trú, học tập, làm việc;

b) Trình diện trước cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu;

c) Tham gia các chương trình học tập, dạy nghề do địa phương tổ chức, tham gia lao động với hình thức phù hợp.

– Tùy từng trường hợp cụ thể cơ quan có thẩm quyền ấn định thời gian thực hiện các nghĩa vụ quy định tại điểm b và điểm c khoản 3 Điều này từ 03 tháng đến 01 năm.

Biện pháp phi hình phạt hòa giải cộng đồng

Hòa giải tại cộng đồng là một biện pháp hoàn toàn mới được quy định để áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội trong Bộ Luật hình sự. Khác với biện pháp khiển trách; nhà làm luật không nêu rõ mục đích của biện pháp hòa giải tại cộng đồng mà đi thẳng vào nội dung cụ thể của biện pháp.

Điều kiện áp dụng hòa giải cộng đồng

Tại Điều 94 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về hòa giải tại cộng đồng; cụ thể như sau:

– Hòa giải tại cộng đồng được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này;

b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.

– Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức việc hòa giải tại cộng đồng khi người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại đã tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự.

– Người được áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây: a) Xin lỗi người bị hại và bồi thường thiệt hại; b) Nghĩa vụ quy định tại khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này.

Trường hợp áp dụng hòa giải cộng đồng

Hòa giải tại cộng đồng áp dụng trong trường hợp đối với 02 nhóm đối tượng sau:

Trường hợp thứ nhất: Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng hoặc phạm tội nghiêm trọng trừ tội phạm quy định tại các điều 134 (Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác); 141 (Tội hiếp dâm); 171 (Tội cướp giật tài sản); 248 (Tội sản xuất trái phép chất ma túy); 249(Tội tàng trữ trái phép chất ma túy); 250 (Tội vận chuyển trái phép chất ma túy); 251 (Tội mua bán trái phép chất ma túy) và 252 (Tội chiếm đoạt chất ma túy) của Bộ luật hình sự.

Các tội phạm bị loại trừ áp dụng biện pháp hòa giải tại cộng đồng giống hòan toàn với đối tượng áp dụng của biện pháp khiển trách. Tuy nhiên; xét về phạm vi thì nhóm đối tượng này rộng hơn. Nếu như đối với biện pháp khiển trách chỉ áp dụng khi người phạm tội lần đầu ít nghiêm trọng; thì biện pháp hòa giải tại cộng đồng này không phân biệt lần đầu hay lần bao nhiêu; mà chỉ cần phạm tội ít nghiêm trọng và quy định thêm cả trường hợp phạm tội nghiêm trọng.

Trường hợp thứ hai: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng trừ tội phạm quy định tại các điều 123 (Tội giết người); 134 (Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác); 141(Tội hiếp dâm); 142 (tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi); 144 (tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi); 150 (tội mua bán người); 151(tội mua bán người dưới 16 tuổi); Điều 168 (tội cướp tài sản); Điều 171 (tội cướp giật tài sản); Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy); Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy); Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy); Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy); Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy) của Bộ luật hình sự.

Biện pháp phi hình phạt giáo dục tại xã phường, thị trấn

Căn cứ quy định tại Điều 95 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người dưới 18 tuổi phạm tội như sau:

– Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn từ 01 năm đến 02 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:

b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản 2 Điều 91 của Bộ luật này.

– Người được Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức giám sát, giáo dục phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:

a) Chấp hành đầy đủ nghĩa vụ về học tập, lao động;

b) Chịu sự giám sát, giáo dục của gia đình, xã, phường, thị trấn;

c) Không đi khỏi nơi cư trú khi không được phép;

d) Các nghĩa vụ theo quy định tại khoản 3 Điều 93 của Bộ luật này.

– Nếu người được giáo dục tại xã, phường, thị trấn đã chấp hành một phần hai thời hạn; và có nhiều tiến bộ; thì theo đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp xã được giao trách nhiệm giám sát, giáo dục; Cơ quan đã áp dụng biện pháp này có thể quyết định chấm dứt thời hạn giáo dục tại xã, phường, thị trấn.

Câu hỏi thường gặp

Khung hình phạt cho người dưới 18 tuổi cao nhất là gì?

Đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi khi phạm tội; nếu điều luật được áp dụng quy định hình phạt tù chung thân hoặc tử hình; thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 18 năm tù; nếu là tù có thời hạn; thì mức hình phạt cao nhất được áp dụng không quá 3/4 mức phạt tù mà điều luật quy định (khoản 1 Điều 101)

Hình phạt tù chung thân có áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội không?

Tù chung thân là hình phạt tù không thời hạn; được áp dụng đối với người phạm tội đặc biệt nghiêm trọng; nhưng chưa đến mức bị xử phạt tử hình. Không áp dụng hình phạt tù chung thân đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

Người được Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức giám sát, giáo dục phải thực hiện các nghĩa vụ gì?

Người được Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức giám sát, giáo dục phải thực hiện các nghĩa vụ sau đây:
a) Chấp hành đầy đủ nghĩa vụ về học tập, lao động;
b) Chịu sự giám sát, giáo dục của gia đình, xã, phường, thị trấn;
c) Không đi khỏi nơi cư trú khi không được phép.