Xin chào Luật sư. Tôi có thắc mắc về quy định pháp luật, muốn nhờ luật sư tư vấn giúp, cụ thể ba mẹ tôi đột ngột qua đời mà không để lại di chúc nên nay anh em tôi có đang tranh giành diện tích đất của ba mẹ tôi, dù đã cố gắng thoả thuận nhưng không có kết quả. Tôi thắc mắc pháp luật quy định giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột như thế nào? Khi muốn khởi kiện việc tranh chấp này thì chúng tôi sẽ khởi kiện ở đâu? Mong được luật sư tư vấn, tôi xin cảm ơn!
Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đến Luật sư X. Chúng tôi sẽ giải đáp thắc mắc cho bạn tại nội dung dưới đây.
Căn cứ pháp lý
Các trường hợp tranh chấp đất đai giữa anh em ruột
Có các trường hợp tranh chấp đất đai xảy ra giữa anh em ruột trong gia đình, đó là:
Một là, tranh chấp xem ai có quyền sử dụng đất, tức tranh chấp về phần đất chung của cha mẹ để lại.
Trong trường hợp này, tranh chấp xảy ra khi cha mẹ chết mà không để lại di chúc, dẫn đến phần đất đai do cha mẹ để lại không được định đoạt cụ thể cho ai nên đó là tài sản chung của các anh em. Họ phải thỏa thuận chia phần đất đó, tranh chấp xảy ra khi những người con không thỏa thuận chia được phần đất của mỗi người.
Hai là, tranh chấp về giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất
Đây là dạng tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình thực hiện các giao dịch về quyền sử dụng đất như: mua bán, tặng cho, cầm cố, thế chấp, đổi đất, ủy quyền quản lý đất…
Giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột như thế nào?
Theo quy định Khoản 3 Điều 24 Luật Đất đai năm 2013 tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hóa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải cơ sở.
Đối với trường hợp tranh chấp đất đai giữa anh em ruột phải giải quyết như các tranh chấp đất đai thông thường theo Điều 202, Điều 203 Luật Đất đai năm 2013 qua các cách sau:
- Cách 1: Các thành viên trong gia đình tự hòa giải với nhau (Khuyến khích).
- Cách 2: Nếu tranh chấp đất đai giữa anh em ruột trong gia đình không hóa giải được thì các thành viên trong gia đình gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã/phường nơi có đất tranh chấp để hòa giải việc hòa giải tại cấp xã/phường là thủ tục bắt buộc.
- Cách 3: Trong trường hợp việc hòa giải tranh chấp đất đai trong gia đình có kết quả hòa giải không thành thì các thành viên trong gia đình có thể khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền.
Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột
Tranh chấp đất đai thực tiễn diễn ra rất phức tạp. Do vậy, pháp luật quy định có khá nhiều cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai.
Đối với giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột với nhau cần xác định rõ trường hợp tranh chấp đó là gì. Cụ thể như sau:
- Hòa giải tranh chấp đất đai cấp xã
Hòa giải tranh chấp đất đai ở cơ sở là thủ tục bắt buộc đối với đa số trường hợp tranh chấp đất đai, như xác định ai có quyền đối với thửa đất, tranh chấp về lối đi chung,…
Thủ tục hòa giải được tiến hành tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất.
- Trường hợp hòa giải không thành
Điều 203 Luật Đất đai năm 2013 quy định về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, nếu hòa giải không thành thì tùy từng trường hợp có giấy tờ hay không mà tiến hành giải quyết tranh chấp tại cơ quan khác nhau.
Đối với trường hợp có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền theo quy định.
Đối với trường hợp không có Giấy chứng nhận hoặc không có giấy tờ về quyền sử dụng đất thì chọn một trong hai hình thức: nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Uỷ ban nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án theo thủ tục tố tụng dân sự.
Nếu việc tranh chấp đất đai của anh em ruột liên quan đến thừa kế thì cần xác định rõ người để lại di sản có để lại di chúc hay không.
Nếu anh em ruột trong gia đình không tự thỏa thuận, phân chia di sản thừa kế được với nhau thì có thể làm đơn yêu cầu hoặc khởi kiện xuống trực tiếp Tòa án nhân dân nơi có đất đai.
Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột
Đối với tranh chấp đất đai xảy ra giữa anh em ruột thì biện pháp tốt nhất để giải quyết đó chính hòa giải giải tranh chấp đất đai ở cơ sở.
Mục đích của hòa giải là góp phần giải quyết kịp thời, từ gốc mâu thuẫn, xích mích, các tranh chấp trong gia đình.
Nếu là tranh chấp về việc xác định ai là người có quyền sử dụng đất, thì phải bắt buộc thực hiện hòa giải tại cơ sở trước khi khởi kiện.
Nếu là tranh chấp khác liên quan đến quyền sử dụng đất: tranh chấp về hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, hợp đồng tặng cho, tranh chấp thừa kế,… thì không nhất thiết phải thực hiện hòa giải tại cơ sở.
Các bên có thể khởi kiện trực tiếp ra Tòa án có thẩm quyền giải quyết.
Theo quy định tại Điều 203 Luật Đất đai năm 2013 thì trường hợp không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc không có các giấy tờ về đất theo quy định tại Điều 100 của Luật Đất đai năm 2013 thì có thể giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân hoặc khởi kiện tại Tòa án.
Cần lưu ý, bạn chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai đã nêu.
- Trường hợp bạn lựa chọn giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân
Trong trường hợp này, bạn nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền.
Trường hợp tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết.
Nếu bạn không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính.
Trường hợp tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giải quyết.
Nếu bạn không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính.
- Trường hợp đương sự lựa chọn giải quyết tranh chấp đất đai tại Tòa án có thẩm quyền.
Bạn nộp đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất để được xem xét giải quyết kèm theo tài liệu, chứng cứ chứng minh cho yêu cầu khởi kiện của mình là có căn cứ.
Tòa án có thẩm quyền tiến hành thụ lý và hòa giải tại Tòa án.
Trường hợp hòa giải tranh chấp đất đai tại Tòa án không thành thì Tòa án ra quyết định đưa vụ án ra xét xử và mở phiên tòa theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.
Thông tin liên hệ:
Trên đây là nội dung bài viết liên quan đến vấn đề “Giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột như thế nào?” Hy vọng bài viết có ích cho độc giả, Luật sư X với đội ngũ luật sư, luật gia và chuyên viên pháp lý dày dặn kinh nghiệm, chúng tôi sẽ cung cấp dịch vụ pháp lý như tư vấn về soạn thảo mẫu đơn đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai. Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe mọi thắc mắc của quý khách hàng. Thông tin chi tiết quý khách hàng vui lòng liên hệ qua số hotline: 0833102102
Mời bạn xem thêm:
- Công nhận quyền sử dụng đất là gì theo pháp luật đất đai 2022?
- Tổ chức dịch vụ công về đất đai là gì theo quy định?
- Mức phạt hành chính khi không đăng ký đất đai theo quy định 2022
Câu hỏi thường gặp
Căn cứ theo điểm a khoản 1 và khoản 3 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện, trừ trường hợp tranh chấp đất đai mà có đương sự ở nước ngoài
Hồ sơ khởi kiện vụ án tranh chấp đất đai tại Tòa án cần có các giấy tờ sau:
Đơn khởi kiện. Đơn khởi kiện cần được soạn đúng, đầy đủ nội dung theo quy định. Đơn khởi kiện tranh chấp đất đai có thể được soạn thảo theo mẫu đơn khởi kiện số 23-DS.
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; hoặc một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật đất đai 2013;
Biên bản hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn;
Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân của người khởi kiện (Bản sao);
Sổ hộ khẩu (Bản sao);
Các giấy tờ liên quan khác.
Để giải quyết tranh chấp đất đai không có sổ đỏ, cần phải dựa vào các căn cứ được quy định tại khoản 1 điều 91 NĐ số 43/2014:
Thứ nhất là chứng cứ về nguồn gốc, quá trình sử dụng đất do các bên tranh chấp đất đưa ra.
Thứ hai, dựa vào thực tế diện tích đất mà các bên tranh chấp đang sử dụng ngoài phần diện tích đất đang tranh chấp và bình quân diện tích đất trên 1 nhân khẩu ở địa phương.
Thứ ba, đất đang tranh chấp có phù hợp với quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất mà cơ quan nhà nước thẩm quyền phê duyệt hay không.
Thứ tư, chính sách ưu đãi của những người có công với nhà nước
Thứ năm, dựa vào quy định pháp luật về cho thuê đất, giao đất và công nhận quyền sử dụng đất.
