Một trong những loại tài sản thừa kế phổ biến và phức tạp nhất trong luật thừa kế là bất động sản. Đối với trường hợp quyền sử dụng đất chỉ đứng tên người chết thì việc chia di sản không có gì phức tạp và cũng không có nhiều tranh cãi. Chia thừa kế khi Sổ đỏ đứng tên hộ gia đình rất phức tạp. Đặc biệt, khi quyết định chia các phần nào thì quyết định này ảnh hưởng trực tiếp đến các phần được thừa kế và các nghĩa vụ nếu có. Nếu như bạn gặp phải trường hợp chia thừa kế hộ gia đình thì có thể tham khảo bài viết “Đất của hộ gia đình chia thừa kế thế nào theo quy định năm 2023?“ sau đây nhé!
Thế nào là thừa kế?
Trước khi tìm hiểu đất của hộ gia đình chia thừa kế thế nào, ta cần biết thế nào là thừa kế?
Theo quy định tại Bộ luật Dân sự, thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của người đã chết cho người còn sống, tài sản để lại được gọi là di sản. Thừa kế được chia thành thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc. Thừa kế theo di chúc là việc chuyển dịch tài sản thừa kế của người đã chết cho người còn sống theo sự định đoạt của người đó khi còn sống. Thừa kế theo di chúc được quy định tại chương XXII của Bộ luật dân sự năm 2015. Thừa kế theo pháp luật là việc dịch chuyển tài sản thừa kế của người đã chết cho người sống theo quy định của pháp luật nếu người chết không để lại di chúc hoặc để lại di chúc nhưng di chúc không hợp pháp. Thừa kế theo pháp luật được quy định tại chương XXIII của Bộ luật dân sự năm 2015.
Có thể hiểu đơn giản thừa kế là việc thực thi chuyển giao tài sản, lợi ích, nợ nần, các quyền, nghĩa vụ từ một người đã chết sang một người còn sống nào đó. Thừa kế có vai trò quan trọng từ rất lâu trong xã hội loài người. Các luật thừa kế thay đổi liên tục tùy theo cơ cấu xã hội.
Đất của hộ gia đình là gì?
Trước khi tìm hiểu đất của hộ gia đình chia thừa kế thế nào, ta cần biết đất của hộ gia đình là gì?
Đất của hộ gia đình hay hộ gia đình sử dụng đất được Khoản 29 Điều 3 Giải thích từ ngữ Luật Đất đai 2013 như sau:
“Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất.”
Có được chia thừa kế với đất của hộ gia đình không?
Các thành viên trong hộ gia đình có chung quyền sử dụng đất nếu đang sống chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất, hoặc cùng nhau đóng góp, tạo lập để có quyền sử dụng đất chung hoặc được tặng cho, thừa kế chung,…
Quyền sử dụng đất cấp cho hộ gia đình thì tất cả các thành viên trong gia đình có các quyền ngang nhau đối với mảnh đất đó.
Trường hợp một thành viên trong hộ gia đình chết để lại di chúc thì chỉ được lập di chúc định đoạt phần quyền của mình trong quyền sử dụng đất chung.
Khi đó, người hưởng thừa kế theo di chúc chỉ được yêu cầu chia thừa kế đối với phần quyền mà người chết để lại.
Trường hợp một thành viên trong hộ gia đình chết không để lại di chúc, người thừa kế theo pháp luật của người để lại tài sản được hưởng thừa kế phần quyền của người chết có trong quyền sử dụng đất là tài sản chung của hộ gia đình.
Việc chia thừa kế đất hộ gia đình trong trường hợp nêu trên thực hiện theo quy định của pháp luật.
Đất của hộ gia đình chia thừa kế thế nào theo quy định?
Để chia thừa kế đất hộ gia đình phải xác định phần quyền của người để lại di sản trong khối tài sản chung là quyền sử dụng đất của hộ gia đình.
Để xác định phần quyền này phải thực hiện thủ tục tách thửa đất. Có 2 trường hợp xảy ra:
Trường hợp 1: Đủ điều kiện tách thửa và các thành viên trong hộ gia đình thống nhất tách thửa
Theo điểm b khoản 2 Điều 167 Luật Đất đai 2013, trường hợp quyền sử dụng đất phân chia được theo phần:
Nếu các thành viên còn muốn thực hiện quyền đối với phần quyền sử dụng đất của mình và đồng ý tách thửa đất cho người người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật thì phải thực hiện thủ tục tách thửa theo quy định và làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận (do việc tách thửa đất có thể làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các thành viên khác trong hộ gia đình nên cần có sự đồng ý của các thành viên khác để tách thửa).
Sau đó, phần đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của người chết sẽ trở thành di sản thừa kế, được chia cho những người thừa kế theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, để tách thửa đất và chia thừa kế bằng hiện vật thì phải đủ điều kiện tách thửa theo quy định của pháp luật đất đai.
Trường hợp 2: Không đủ điều kiện tách thửa hoặc các thành viên không thống nhất được về việc tách thửa
Trên thực tế phát sinh rất nhiều trường hợp không đủ điều kiện tách thửa do không đủ điều kiện tách thửa để chia thừa kế đất hộ gia đình hoặc các thành viên trong hộ không thỏa thuận được với nhau về việc tách thửa như thế nào.
Khi đó, không thể tiến hành phân chia quyền của các thành viên trong hộ bằng hiện vật (tức là chia bằng đất).
Việc chia thừa kế đất hộ gia đình được giải quyết bằng cách định giá tài sản bằng tiền và chia cho những người thừa kế phần tiền tương ứng với giá trị tài sản người chết để lại.
Phần tài sản của người chết để lại sẽ trở thành di sản thừa kế.
Khi đó, chỉ cần xác định những người được hưởng di sản thừa kế theo quy định của pháp luật là có thể hoàn tất thủ tục chia thừa kế.
Trong trường hợp những người thừa kế không tự thỏa thuận được với các thành viên khác của hộ gia đình về việc chia thừa kế phần đất là di sản của người chết để lại nằm trong đất của hộ gia đình thì có thể khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật.
Thủ tục chia thừa kế đất hộ gia đình
Bước 1: Họp mặt gia đình, lập biên bản họp mặt gia đình
Tuy không phải là bước bắt buộc phải thực hiện nhưng đây là bước đầu tiên, tiền đề để tiến hành giải quyết các bước tiếp theo.
Nếu là thừa kế theo di chúc thì cần chú ý xác định có người thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc không (người thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc gồm cha mẹ, vợ chồng, con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động của người để lại di chúc);
Nếu là chia thừa kế theo pháp luật thì cần chú ý đến thỏa thuận về việc phân chia di sản thừa kế này của những đồng thừa kế;
Ngoài ra, buổi họp mặt gia đình của những người được hưởng di sản thừa kế cũng là để xác định có hay không người từ chối nhận di sản, các nghĩa vụ mà người có di sản để lại và các vấn đề khác xoay quanh tài sản thừa kế;
Theo thông tin bạn cung cấp, tài sản thừa kế này gia đình bạn dự định chuyển giao sang cho bác cả, vậy thì những người thừa kế còn lại có thể thực hiện thủ tục từ chối nhận di sản hoặc tặng cho phần tài sản mình được hưởng tại Bước 2 như dưới đây.
Bước 2: Lập văn bản nhận di sản thừa kế có công chứng/chứng thực
Văn bản khai nhận di sản thừa kế (áp dụng đối với việc nhận tài sản thừa kế theo di chúc hoặc trong trường hợp chỉ có duy nhất 1 người thừa kế) hoặc văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế phải có công chứng, chứng thực.
Việc công chứng được thực hiện tại văn phòng công chứng/phòng công chứng, việc chứng thực văn bản nhận di sản được thực hiện tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất;
Những người cùng hàng thừa kế có thể thực hiện tặng cho phần tài sản mà mình được hưởng cùng với việc lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản.
Bước 3: Đăng ký biến động, sang tên sổ đỏ thừa kế là đất cấp cho hộ gia đình
Sau khi đã thực hiện lập văn bản thỏa thuận/khai nhận di sản, những người thừa kế tiến hành đăng ký biến động, sang tên sổ đỏ thừa kế đất cấp cho hộ gia đình.
Cần lưu ý về một số giấy tờ, tài liệu cần chuẩn bị trong giai đoạn này gồm:
- Văn bản khai nhận/thỏa thuận phân chia di sản đã có công chứng, chứng thực;
- Giấy chứng tử/trích lục khai tử của người để lại di sản;
- Di chúc;
- Đơn đăng ký biến động đất đai, mẫu sử dụng là 09/ĐK;
- Sổ đỏ đã cấp (bản chính);
- Giấy khai sinh hoặc giấy tờ khác chứng minh quyền được hưởng di sản thừa kế của người nhận di sản;
- Giấy tờ nhân thân của người được nhận di sản;
Lưu ý: Người được hưởng di sản thừa kế phải hoàn thành nghĩa vụ tài chính trước khi được nhận sổ đỏ đã đăng ký biến động/sang tên
Khuyến nghị
Với đội ngũ nhân viên là các luật sư, luật gia và chuyên viên pháp lý của Luật sư X, chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý toàn diện về vấn đề pháp lý, đảm bảo chuyên môn và kinh nghiệm thực tế. Ngoài tư vấn online 24/7, chúng tôi có tư vấn trực tiếp tại các trụ sở Hà Nội, Hồ Chí Minh, Bắc Giang.
Mời bạn xem thêm:
- Quy định về quyền thừa kế đất đai năm 2023 như thế nào?
- Quyền thừa kế đất đai khi chồng chết như thế nào?
- Mẫu giấy ủy quyền thừa kế đất đai mới năm 2023
Thông tin liên hệ:
Trên đây là nội dung liên quan đến vấn đề “Đất của hộ gia đình chia thừa kế thế nào theo quy định?”. Nếu quý khách hàng đang có bất kỳ băn khoăn hay thắc mắc đến dịch vụ pháp lý như tra cứu giấy phép lái xe bằng cccd cần được giải đáp, các Luật sư, luật gia chuyên môn của Luật sư X sẽ tư vấn, giúp đỡ tận tình, hãy gọi cho chúng tôi qua số hotline 0833102102 để được tư vấn nhanh chóng, hiệu quả.
Câu hỏi thường gặp:
Chia thừa kế theo hàng thừa kế;
Những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần tài sản như nhau nếu không có thỏa thuận khác;
Hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu hàng thừa kế trước không còn ai hoặc toàn bộ đã từ chối hưởng di sản hoặc không có ai được hưởng di sản thừa kế;
Những người cùng hàng thừa kế được quyền tặng cho phần tài sản mình hưởng cho nhau;
Nhận thừa kế theo phần được chỉ định trong di chúc;
Người được hưởng di sản thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc được nhận di sản thừa kế bằng ⅔ một suất thừa kế nếu chia theo pháp luật hoặc họ được hưởng phần ít hơn theo di chúc;
Phần tài sản được ghi nhận theo di chúc nhưng phần di chúc này không có giá trị pháp lý hoặc không được ghi nhận trong di chúc hợp pháp thì được chia theo pháp luật;
